Skip to content

Elektrik Kumanda Teknikleri Simülatörü (EKTS) Kılavuzu ve EKTS indir

EKTS ekran görüntüsü - yıldız ücgen motor devresi. EKTS indir

EKTS EKTS indir ⤓ Kahve (£) Tutorial Documentation

1,228,694 defa indirildi — 4MB

Hakkında

EKTS (Elektrik Kumanda Teknikleri Simülatörü ) Elektrik Kumanda sistemlerini tasarlamak ve öğrenmek için kullanılır. Bununla ilgili dersler Üniversite ve Teknik liselerde verilmektedir. Bu simulatörün amacı bu dersin eğitimine katkıda bulunmaktır.

Simulatör, bir sistem gibi davranarak, sistemin bütün etkilerini gösteren bir programdır. Bu simulatör elektrik kumanda sistemlerini tasarlamak, çalıştırmak ve davranışlarını incelemek için geliştirilmiştir.

2002 snesinde yayınlanan benzer simülarör ESS‘yi incelemek, örnek devrelerine bakmak ve indirmek için buraya tıklayın.

Kullanım Kılavuzu

EKTS Kurulumu

EKTS’yi kurmak için verilen setup.exe dosyası çalıştırılır. Şekil 1‘de gösterilen diyalog penceresi açılacaktır. Açılan diyalog penceresindeki adımlar takip edilerek programın kurulumu istenilen dizine yapılır ve tamamlanır.

Setup penceresi

Şekil 1: Setup penceresi.

Programı Çalıştırmak

EKTS programını çalıştırmak için EKTS.exe dosyasına tıklanır ve program Şekil 2‘de gösterildiği gibi açılır. Kurulum yapılan dizinde bulunan EKTS.exe dosyasına masaüstüne oluşturulan EKTS kısayolundan veya Başlat menüsünün Programlar alt menüsünde bulunan EKTS kısa yolundan ulaşılabilir.

EKTS‘nin açılış görüntüsü

Şekil 2: EKTS‘nin açılış görüntüsü.

Kullanıcı Arabirimi

EKTS, Şekil 3‘de gösterildiği gibi, biri devrenin tasarlandığı ana pencere ve diğeri elemanların bulunduğu kütüphane penceresi olmak üzere iki pencereden oluşmaktadır.

Kullanıcı arabirimi

Şekil 3: Kullanıcı arabirimi

Ana pencerenin üst tarafında araç çubuğu bulunmaktadır. Araç çubuğunda dosya işlemlerini yapmak için dosya açma ve kaydetme, devreden seçili elemanları silme, baskı ön izleme ve yazıcıdan çıktı alma, tasarlanan devreyi çalıştırma düğmeleri bulunmaktadır. Araç çubuğunun altında ana pencereyi kaplayan devrelerin tasarlandığı panel bulunmaktadır. Kütüphane penceresinde ise devre elemanlarının grup halinde listesi ve seçili elemanı görmek için bir panel bulunmaktadır.

Listeden devre elemanına çift tıklanarak ana penceredeki devre tasarlama paneline eklenebilir.

Dosyalarla Çalışmak

EKTS’de yeni dosya açma, var olan dosyayı açma ve dosyaya kaydetme işlemleri yapılabilir.

Yeni dosya açmak için araç çubuğundan Yeni dosya düğmesine tıklayınız veya Dosya -> Yeni menüsünü kullanınız.

Var Olan dosyayı açmak için araç çubuğundan Dosya Aç düğmesine tıklayınız veya Dosya -> Dosya Aç menüsünü kullanınız. Dosya aç penceresinden açmak istediğiniz dosyayı seçin ve Aç düğmesine tıklayınız.

Herhangi bir dosya açmadan önce program açık olan dosyadaki değişiklikleri kayıt etmenizi hatırlatacaktır.

Devreyi dosyaya kaydetmek için araç çubuğundan Kaydet düğmesine tıklayınız veya Dosya -> Kaydet menüsünü kullanınız. Dosyayı farklı isimle kaydetmek için Dosya -> Farklı kaydet menüsünü kullanınız. Açılan dosya kaydet penceresinden yeni dosya ismini giriniz ve kaydet düğmesine tıklayınız.

Tasarlanan devreyi resim dosyasına kaydetmek için Dosya -> Farklı kaydet menüsünden açılan dialog penceresinde dosya tipi olarak uygun resim formatını seçiniz.

EKTS’de Devre Tasarlamak

Elemanlarla Çalışmak

Çizim Paneline Eleman Eklemek

Çizim paneline eleman eklemek için:

  1. Kütüphane penceresinden eklemek istenilen şekil seçilir.
  2. Seçilen şeklin üzerine fare ile çift tıklanarak çizim paneline eklenir.
Elemanları taşımak

Elemanları taşımak için, elemanın üzerine fare imleci ile sol tuş basılı tutularak sürüklenir ve istenilen konumda bırakılır.

Elemanlara isim vermek

Elemanlara isim vermek için:

  1. Elemanın üzerinde bulunan etikete fare ile çift tıklayın.
  2. Beliren metin kutusuna, Şekil 4‘de gözüktüğü gibi, elemanın ismini giriniz veya açılır kutudan ilgili ismi seçiniz.
  3. İsim belirlendikten sonra metin kutusu veya açılır kutunun dışarısına tıklayın.

Zaman röleleri ve kontaktörlere farklı isimler verilir. Kontakların isimleri devredeki zaman röleleri ve kontaktörlerin isimlerinden oluşan açılır kutudan belirlenir.

Zaman rölelerinin sayaç değerlerini belirlemek için yine aynı aşamalar geçerlidir.

Kontaktöre İsim Verme İşlemi

Şekil 4: Kontaktöre İsim Verme İşlemi.

Elemanların isim etiketlerinin konumunu değiştirmek

Elemanların isim etiketlerinin konumunu değiştirmek için

  1. Eleman farenin sol tuşuna tıklanarak seçiniz
  2. Gri olarak beliren isim etiketini farenin sol tuşu basılı tutularak istenilen konuma sürükleyiniz ve bırakın.

Elemanlar taşınırken isim ve sayaç etiketleri elemanlarla beraber taşınır. Zaman rölelerinin sayaç etiketleri aynen isim etiketleri gibi taşınabilir.

Elemanları döndürmek

Elemanları döndürmek için:

  1. Elemanın üzende farenin sağ tuşuna tıklayın
  2. Açılan menüden, Şekil 5 ‘de gözüktüğü gibi, döndürmek istediğiniz açıyı seçiniz

Elemanlar döndürülürken bağlantı çizgileri yeniden oluşturulur.

Elemanları Döndürmek İçin Kullanılan Açılır Menü

Şekil 5: Elemanları Döndürmek İçin Kullanılan Açılır Menü.

Lambanın rengini belirlemek

Lambanın rengini belirlemek için:

  1. Lambanın üzende farenin sağ tuşuna tıklayın
  2. Açılan menünün Şekil 6‘da gözüktüğü gibi, Renk alt menüsünden vermek istediğiniz rengi seçiniz
Lambanın Rengini Belirlemek İçin Kullanılan Renk Menüsü

Şekil 6: Lambanın Rengini Belirlemek İçin Kullanılan Renk Menüsü.

Elemanı silmek

Elemanı silmek için:

  1. Elemanı, üzerine farenin sol tuşuna tıklayarak, seçiniz.
  2. Araç çubuğundan Sil düğmesine tıklayın veya klavyeden “Delete” tuşuna basınız.

Elemanlar silinirken kendilerine bağlı olan bağlantı çizgileri de silinir.

Devre Bağlantıları

Bağlantı Oluşturmak

Bağlantı oluşturmak için:

  1. Elemanın bağlantı ucuna fare imlecini kırmızı yuvarlak nokta gözükene kadar yaklaştırın.
  2. Gözüken kırmızı yuvarlağın içinde farenin sol tuşuna basarak fare imlecini bağlantı yapmak istediğiniz diğer noktaya götürün.
  3. Diğer elemanın bağlantı ucuna, veya başka bağlantı çizgisine, veya da düğüm noktasına, Şekil 7‘de gösterildiği gibi, fare imlecini mavi yuvarlak nokta gözükene kadar yaklaştırınız.
  4. Gözüken mavi noktanın üzerinde basılı olan farenin sol tuşunu bırakın.
  5. Şekil 8‘de gösterdiği gibi bağlantı çizgisi oluşur.
EKTS'de Elemanlar Arasında Bağlantı Oluşturulurken Gözüken Şekiller

Şekil 7: EKTS’de Elemanlar Arasında Bağlantı Oluşturulurken Gözüken Şekiller.

 

EKTS'de İki Eleman Arasındaki Bağlantının Oluşturulmuş Hali

Şekil 8: EKTS’de İki Eleman Arasındaki Bağlantının Oluşturulmuş Hali.

 

Bağlantı Çizgisini Kaydırmak

Bağlantı çizgisini kayırmak için bağlantı çizgisine farenin sol tuşu ile basılı tutarak, islenilen konuma kaydırınız. Bağlantı çizgileri yatay veya dikey kaydırılabilirler.

Bağlantı Çizgisini Silmek

Bağlantı çizgisini silmek için:

  1. Farenin sol tuşuyla silmek istediğiniz bağlantı çizgisini seçiniz. Seçilen bağlantı çizgisi kırmızı ile belirecektir.
  2. Araç çubuğundan Sil düğmesine tıklayın veya klavyeden “Delete” tuşuna basınız.

Düğüm Noktası

Düğüm Noktasını Oluşturmak

Düğüm noktası, bir eleman ile bağlantı çizgisi arasında bağlantı oluşturulunca otomatik olarak oluşur.

Düğüm Noktasını Silmek

Düğüm noktasını silmek için:

  1. Farenin sol tuşuyla silmek istediğiniz düğüm noktasını seçiniz. Seçilen düğüm noktası kırmızı renge boyanacaktır.
  2. Araç çubuğundan Sil düğmesine tıklayın veya klavyeden “Delete” tuşuna basınız.

Bir düğüm noktası silindiğinde düğüm noktası ile birleştirilen bağlantı çizgileri de silinir.

Açıklama metni

Açıklama Metni Oluşturmak

Açıklama metni oluşturmak için:

  1. Düzenle menüsünde bulunan Metin Ekle düğmesine tıklayınız. Çizim penceresinin sol üst köşesine metin etiketi eklenecektir.
  2. Eklenen metin etiketini farenin sol tuşuna basılı tutarak istediğiniz konuma taşıyınız.
Açıklama Metnini Düzenlemek

Açıklama metnini düzenlemek için:

  1. Açıklama metnine farenin sol tuşu ile çift tıklayın.
  2. Beliren metin kutusuna, Şekil 9‘da gözüktüğü gibi, gözükmesini istediğiniz metni girin
  3. Metni girdikten sonra metin kutusunun dışına tıklayın
  4. Açılama metninin, sağ alt köşesine farenin sol tuşunu kullanarak boyutlandırın.
Açıklama Metninde Gözüken Metin Kutusu

Şekil 9: Açıklama Metninde Gözüken Metin Kutusu.

 

Açıklama Metnini Silmek

Açıklama metnini silmek için:

  1. Silmek istediğiniz açıklama metnine farenin sağ tuşuyla tıklayınız
  2. Açılan menüden, Şekil 10‘da gözüktüğü gibi, “Açılama metnini kaldır” seçeneğine tıklayınız.

 

“Açıklama metnini kaldır” Seçeneği

Şekil 10: “Açıklama metnini kaldır” Seçeneği.

Kullanılan elemanları listele

Kullanılan elemanları listelemek için:

  1. Araç çubuğunda bulunan Kullanılan Elemanları Listele düğmesine veya Pencere > Kullanılan Elemanları Listele menüsüne tıklayın.
  2. Oluşturulan listeyi istediğiniz konuma farenin sol tuşunu basılı tutarak sürükleyin ve bırakın.

Listeyi gizlemek için yine Kullanılan Elemanları Listele düğmesine tıklayın.

Devrede kullanılan elemanların listesi

Şekil 11: Devrede kullanılan elemanların listesi.

3 Fazlı Motoru Çalıştırıp-Durduran Devrenin Tasarlanması

Bu devreyi tasarlamak için:

  1. EKTS çizim paneline devre elamanlarını ekleyin ve konumlandırın.
  2. Elemanları isimlendirin.
  3. Devre bağlantılarını oluşturun.
  4. Gerekiyorsa açıklama metinleri ekleyin.

Tasarlanan Devreyi Çalıştırmak

Devreyi çalıştırmak için araç çubuğunda bulunan Çalıştır düğmesine tıklayınız. Eğer devrede herhangi bir sorun varsa program hata mesajı verecektir. Devrenin çalışması için bütün hataları düzeltmeniz gerekir.

Devre çalışır durumdayken Start / Stop düğmelerine, sınır anahtarlarına veya direk rölelere tıklayarak devrenin davranışlarını inceleyebilirsiniz. Sınır anahtarlarını kalıcı olarak kullanmak için farenin sağ tuşunu kullanınız. Devre çalışırken, Şekil 12‘de gözüktüğü gibi, elektrik akımının geçtiği bağlantılar ve çalışan elemanlar morumsu-kırmızı (magenta) renk ile gösterilir. Motorun çalışması ve dönüş yönü üzerinde bulunan yuvarlak noktayla temsil edilmektedir.

Devreyi durdurmak için Durdur düğmesine tıklayınız.

Tasarlanan Devrenin Çalışma Anı

Şekil 12: Tasarlanan Devrenin Çalışma Anı.

Yazıcıdan Çıktı Almak

Tasarlanan devrenin çıktısını almak için:

  1. Araç çubuğundan Yazdır düğmesine tıklayınız.
  2. Yazdırılacak görüntüyü görebileceğiniz , Şekil 13‘de gösterilen, Baskı ön izleme penceresi açılacaktır.
  3. Gözüken görüntüyü yazdırmak için Baskı ön izleme penceresinden yazdır düğmesine tıklayınız.
Baskı Ön İzleme Penceresi

Şekil 13: Baskı Ön İzleme Penceresi

 

Yazıcı ve kağıt boyutlarını belirlemek için:

  1. Dosya>Yzdırma ayarları menüsüne tıklayarak, Şekil 14‘de gösterilen, Print penceresini açınız.
  2. Açılan pencereden yazıcıyı seçiniz ve Properties düğmesine tıklayarak kağıdın boyutları ve konumu belirtiniz.
Yazıcı Ayarlarının Yapıldığı Print Penceresi

Şekil 14: Yazıcı Ayarlarının Yapıldığı Print Penceresi.

Örnekler

Örnek 1

3 Adet 3 fazlı motorun aşağıdaki şekilde çalışması istenilmektedir; gerekli güç ve kumanda devrelerini tasarlayınız.

  • Starta basıldığında birinci motor çalışacak
  • Motordan 5 saniye sonra 2. motor çalışacak
  • 2. motordan 5 saniye sonra 3. motor çalışacak, 1. motor duracak
  • 2 ve 3 nolu motorlar 5 saniye birlikte çalıştıktan sonra duracaklar
  • İşleyişin neresinde olursa olsun stop butonuna basılırsa motorlar duracak

Bu devre Şekil 15‘de gösterildiği gibi tasarlanmıştır.

EKTS Kullanılarak Yapılan 3 Adet 3 Fazlı Motoru Çalıştırma Devresi

Şekil 15: EKTS Kullanılarak Yapılan 3 Adet 3 Fazlı Motoru Çalıştırma Devresi.

Bu devrede bir adet “Z1” zaman rölesi kullanılmıştır. Zaman rölesinin sayacı 5 saniyeye ayarlanmıştır. Her beş saniyede bir, zaman rölesi anlık kontak değiştirmektedir. “M”, “M2” ve “M3” kontaktörleri sırasıyla 1. 2.ve 3. motorlarını çalıştırmaktadır. Kumanda devresinden bu kontaktörler kontrol edilerek, motorların istenilen biçimde çalışması sağlanmıştır.

Örnek 2

2 adet 3 fazlı, 1 adet tek fazlı motoru aşağıdaki gibi çalışması istenmektedir. Gerekli güç ve komanda devre şemasını çiziniz.

  • Starta basıldıktan 3 saniye sonra 1 fazlı motor devreye girecek
  • 1 fazlı motorun devreye girmesinden 5 saniye sonra 3 fazlı her iki motor da devreye girecektir.
  • Her iki3 fazlı motor devreye girdikten 5 saniye sonra1 fazlı motor ve 3 fazlı motorlardan biri duracak.
  • Diğer 3 fazlı motor da 10 saniye sonra duracak.

Belirtilen özelliklere uygun devre Şekil 16‘de gösterildiği gibi tasarlanmıştır.

EKTS Kullanılarak Yapılan 2 Adet 3 Fazlı ve 1 Adet 1 Fazlı Motorun Çalışma Devresi

Şekil 16: EKTS Kullanılarak Yapılan 2 Adet 3 Fazlı ve 1 Adet 1 Fazlı Motorun Çalışma Devresi.

Bu devrede her motoru kontrol eden “M1”, ”M2” ve “M3” kontaktörleri kullanılmıştır. Bu kontaktörlerin çalışması komanda devresinden kontrol edilmektedir.

Daha fazla elektrık kumanda devre örnekleri için benzer simülatör ESS sayfasına bakınız.

EKTS’yi Kendi Dilinize Çevirin

EKTS uluslar arası simülatör olarak yapılmıştır dolaysıyla dışarıdan ayarlanabilen dil dosyası mevcuttur. Dil dosyası Unicode Text editörü veya Microsoft Excel kullanılarak geliştirilebilir.

ulng.xls Excel dil dosyası

Şekil 17: ulng.xls Excel dil dosyası.

 

EKTS ye yeni dil eklemek için:

  1. Kurulum dizisinde bulunan ulng.xls dosyasını Microsoft Excel kullanarak açın.
  2. Her kolon bir dili ifade etmektedir. İlk kolonda EKTS tarafından kullanılan anahtar kelimeler bulunmakta. Bu kolonu hiç değiştirmeyiniz.
  3. Her yeni dili önceki eklenenlere benzer şekilde bir sonraki boş kolona ekleyiniz.
  4. İlk satırda dilin kısaltılmış şeklini yazın. Bu EKTS tarafından kullanılacaktır.
  5. Sonraki satırlara her satırın çevrilmiş şeklini yazın. Çeviriyi İngilizce veya Türkçeden yapabilirsiniz.
  6. Çeviri bittikten sonra yapılan değişiklikleri daha sonra kullanabilmek için kaydedin. Dosyayı EKTS’nin okuması için ise Farklı Kaydet menüsünden Unicode Text formatında, EKTS.exe dosyasının bulunduğu dizine kaydedin.
  7. xls ve txt dosyalarını kapatarak EKTS’yi çalıştırın.
  8. Eklemiş olduğunuz dili Pencere > Dil menüsünden seçiniz. Dil menüsü ulng.txt dosyası kullanılarak otomatik olarak oluşturulmaktadır.

Dil dosyasını Unicode Text editörü kullanarak yapmak için her kolonu tab karakteriyle ve her satırı yeni satır ile ayırt ederek ulng.txt dosyasına kaydedin.

Oluşturduğunuz dili diğer kullanıcıların kullanımına sunmak için ulng.xls dosyasını iletişim sayfasındakı eposta adresine gönderin.

Tarihçe

EKTS 1.0.3 (06.12.2005)

  • Bütün sayfaları yazıcıdan cıktı alabilme.
  • Bütün devreyı seçme ve taşıma.
  • Baskı önizleme sırasında oluşan hata giderildi.
  • Güncelleme 04.04.2006:
    • Hata gıderme: Çift konumlu butonların ve sınır anahtarlarının calışmsı düzeltildi.
    • Yenilik: Buton ve sınır anahtarlarına fareinin sağ tuşuna tıklayarak kalıcı hale getırme özelliği eklendi.
  • Güncelleme 13.02.2006:
    • Bulgarca arayüz dili eklendi.

EKTS 1.0.2 (01.9.2005)

  • Kullanılan elemanları ve adedini gösteren rapor eklendi.
  • Tasarlanan devreyi resim olarak kaydetme özelliği eklendi. Desteklenen resim formatları: JPG, GIF, PNG, BMP.

EKTS 1.0.1 (13.07.2005)

  • İlk sürüm.

İletişim Bilgileri

Danışman

Yrd.Do.Dr. Hasan ERDAL
Marmara Üniversitesi, Kontrol Eğitimi Bölümü , İstanbul, Türkiye
E-mail: herdal { at } marmara.edu.tr

 

Programlayan ve geliştiren

Veppa Hal (Bilgisayar ve Kontrol öğretmeni, MSc.)
E-mail: vepa_hall { at } yahoo.com

 

Simulatör YÜKSEK LİSANS TEZİ olarak hazırlandı

Proje adı: ELEKTRİK KUMANDA TEKNİKLERİ DESİNİN UYGULAMALARINDA KULLANILACAK BİR SİMÜLATÖR TASARIMI

Yayın ylı: 2005

Yer: ELEKTRONK BLGSAYAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI BLGSAYAR VE KONTROL EĞİTİMİ PROGRAMI, Marmara Üniversitesi, İstanbul, Türkiye

Web: www.marmara.edu.tr

 


Programın resmi sitesi:veppa.com